5 điều cha mẹ cần lưu ý khi phạt trẻ

Phạt được sử dụng khi trẻ không tuân theo những nguyên tắc do người lớn đặt ra. Không phải cha mẹ nào cũng hiểu rõ về ý nghĩa và biết cách phạt, đôi khi phạt phản tác dụng, làm cho trẻ hư và chống đối lại.

Chuyên gia tâm lý Trần Đăng Thảo, Văn phòng tư vấn TT&T, đài 1088 TP HCM, cho biết phụ huynh khi mắng phạt con thường vì tức giận nên hay gặp những sai lầm. Điển hình như trường hợp anh Trung (quận 3, TP HCM) khi đi làm về thấy cậu con trai vẫn đang ngồi chơi game mà không chịu dọn dẹp đồ đạc trong nhà như lời bố dặn.

Đang mệt mỏi và ức chế sau ngày làm việc vất vả, ông bố vội chống xe, chạy vào nhà quát mắng và tát vào đầu con. Ba cái tát trời giáng bất ngờ của bố làm cậu bé xám mặt, khóc nức nở và chạy vụt ra khỏi nhà. Một giờ sau khi đánh con xong, bình tĩnh lại anh Trung thấy hối hận vì đã quá tay với con: “Tôi thực sự không biết sao lúc đó mình lại nóng giận như vậy”.

Sai lầm lớn nhất của cha mẹ là trừng phạt con khi đang nóng giận. Ảnh minh họa: afamily.

Chị Hoa (ở Đồng Nai) cảm thấy rất mệt mỏi và ức chế với cô con gái 14 tuổi của mình. Cô bé lớn rồi mà để đồ đạc bề bộn, lôi thôi, đồ dùng vứt lung tung khắp nhà, quần áo thay ở đâu là để luôn ở đó. Mẹ đã nhắc đi nhắc lại, nói to có, nhẹ nhàng kín đáo có nhưng vẫn không thấy sự thay đổi gì từ con. Bất lực, chị Hoa bèn nghĩ ra cách làm cho con bé bẽ mặt thì may ra thì nó mới chịu thay đổi.

Nói là làm, mỗi lần có người ngoài hoặc bạn bè của con đến chơi, chị cố ý đưa những tật xấu của con ra nói. Xấu hổ với bạn bè, thấy mẹ thật quá đáng, cô con gái quyết định bày nhiều chiêu trò quái đản để thách thức mẹ và sau đó bỏ nhà đi bụi với bạn.

Chuyên gia tâm lý Đăng Thảo khuyên, cha mẹ cần nhớ rằng mục đích của áp dụng hình phạt với trẻ là giáo dục, làm cho trẻ không tái phạm và sống tốt hơn. Vì thế trước khi áp dụng hình phạt với con trẻ, cha mẹ cần lưu ý 5 điều sau:

1. Không sử dụng bạo lực, đừng phạt con khi đang tức giận

Rất nhiều phụ huynh mắc phải sai lầm này. Khi phạt trẻ trong sự giận dữ thì thực chất cha mẹ đang "xả" những bực dọc, ức chế của mình xuống con theo kiểu "giận cá chém thớt". Mục đích chính của phạt là để giáo dục trẻ cư xử đúng hơn. Cho nên trước khi phạt con, cha mẹ phải “giải tỏa” cho mình trước để bảo đảm bản thân hoàn toàn bình tĩnh, tỉnh táo khi phạt con.

Khi phạt xong, hãy cho trẻ hiểu đó là áp dụng luật lệ tự nhiên tất yếu ai cũng phải bị nếu không tuân theo những nguyên tắc đặt ra. Đồng thời cho trẻ biết rằng, cha mẹ chẳng vui gì khi phải phạt con. Phạt là phạt tội chứ không phải phạt con. Khi trẻ hiểu được sự cần thiết của việc phạt, trẻ sẽ chú ý không tái phạm nữa.

2. Đã mắc lỗi thì sẽ bị phạt và hình phạt là nhất quán

Chuyên gia tâm lý nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng nhất quán các hình phạt. Có nhiều phụ huynh lúc vui thì bỏ qua hoặc phạt nhẹ, lúc nóng giận hoặc buồn thì phạt nặng, gay gắt. Như thế sẽ khuyến khích trẻ phạm lỗi để thử xem ba mẹ có phạt mình như thế nào, sau đó sẽ tìm “mánh khóe” để thoát tội.

3. Phạm lỗi nào thì phạt lỗi đó

Không nên gộp chung hoặc phạt lỗi này thay cho lỗi khác hay để sau một thời gian mới quay lại phạt.

4. Thay đổi hình thức phạt khi thấy không hiệu quả

Kinh nghiệm giáo dục trẻ cho thấy hình phạt hay nhất chính là hình phạt ít được sử dụng nhất. Việc áp dụng hình phạt là để giảm bớt thói xấu của trẻ. Khi thói xấu giảm thì hình phạt cũng phải giảm. Nếu sau một thời gian áp dụng mà thấy tính xấu chưa giảm chứng tỏ hình phạt đó không phù hợp thì phải thay đổi cách phạt. Điều này không có nghĩa là khuyến khích các hình phạt bạo lực làm tổn hại đến sức khỏe của trẻ.

5. Đừng phạt con chỉ vì muốn làm con xấu hổ, bẽ mặt

Vì làm như vậy chỉ khiến cho trẻ có những suy nghĩ tiêu cực rằng cha mẹ mình rất nhỏ nhen, ích kỷ, bất công, không thương mình. Phạt như vậy không mang lại lợi ích gì mà ngược lại làm cho trẻ quay phản kháng và bạo lực hơn. "Đừng nghĩ rằng làm như vậy con sẽ xấu hổ mà thay đổi. Không ai giáo dục thành công bằng cách đi bêu xấu hoặc làm bẽ mặt trẻ. Vì thế tuyệt đối tránh phạm phải sai lầm trên", chuyên gia tâm lý đúc kết.

Thi Trân