...Này
Tôn chủ, tôi sẽ cho Ngài một ví dụ. Nhờ ví dụ, một số người có trí hiểu
được ý nghĩa của lời nói. Này Tôn chủ, thuở xưa có một người thổi tù
và, cầm tù và bằng vỏ ốc và đi đến biên giới. Người ấy đi đến một làng
kia, sau khi đến xong, đứng giữa làng, thổi ống tù và ba lần, đặt ống tù
và xuống đất và ngồi xuống một bên. Này Tôn chủ, những người dân ở biên
giới ấy suy nghĩ: "Tiếng ấy là tiếng của ai mà lại khả ái như vậy, đẹp
đẽ như vậy, mê ly như vậy, hấp dẫn như vậy, rung cảm như vậy." Họ tụ họp
lại và hỏi người thổi tù và: "Này bạn, tiếng ấy là tiếng của ai mà lại
khả ái như vậy, đẹp đẽ như vậy, mê ly như vậy, hấp dẫn như vậy, rung cảm
như vậy?" "- Này các bạn, đây là cái tù và, và tiếng của tù và ấy khả
ái như vậy, đẹp đẽ như vậy, mê ly như vậy, hấp dẫn như vậy, rung cảm như
vậy." Họ bèn đặt chiếc tù và nằm ngửa và nói: "Hãy nói đi, bạn tù và!
Hãy nói đi, bạn tù và!" Nhưng chiếc tù và ấy không nói tiếng gì hết. Họ
đặt chiếc tù và ấy nằm cong lại, nằm phía bên này, nằm phía bên kia...
đặt đứng thẳng... đặt ngược đầu xuống... lấy tay đánh... lấy cục đấy
đánh... lấy gậy đánh... lấy gươm đánh... đánh phía bên này... đánh phía
bên kia... đánh cùng khắp tất cả và nói: "Này bạn tù và, hãy nói đi! Này
bạn tù và, hãy nói đi!" Nhưng chiếc tù và ấy không nói gì cả. Này Tôn
chủ, rồi người thổi tù và suy nghĩ như sau: "Thật là ngu si, những người
dân ở biên giới này! Sao lại đi tìm tiếng tù và một cách vô ý thức như
vậy!" Trong khi họ đang tìm kiếm như vậy, người thổi tù và cầm chiếc tù
và lên, thổi lên ba lần rồi cầm chiếc tù và ra đi. Này Tôn chủ, những
người ở biên giới suy nghĩ như sau: "Này các bạn, chiếc tù và này, khi
nào có người phụ trợ, có sự nỗ lực phụ trợ và có gió thổi phụ trợ, thì
chiếc tù và phát ra tiếng. Khi nào chiếc tù và này không có người phụ
trợ, không có sự nỗ lực phụ trợ và không có gió thổi phụ trợ thì chiếc
tù và này không phát ra tiếng." Cũng vậy, này Tôn chủ! Khi nào thân này
có tuổi thọ phụ trợ, có hơi nóng phụ trợ và có thức phụ trợ, thời thân
ấy đi tới, đi lui, đứng lên, ngồi xuống, nằm xuống, thời mắt thấy sắc,
tai nghe tiếng, mũi ngửi hương, lưỡi nếm vị, thân cảm xúc, ý biết pháp.
Nhưng khi thân này không có tuổi thọ phụ trợ, không có hơi nóng phụ trợ,
và không có thức phụ trợ, thời thân ấy không đi tới, không đi lui,
không đứng lại, không ngồi xuống, không nằm xuống, thời mắt không thấy
sắc, tai không nghe tiếng, mũi không ngửi hương, lưỡi không nếm vị, thân
không cảm xúc, ý không biết pháp. Này Tôn chủ, sự kiện là như vậy, nên
tôi chấp nhận: "Có đời sau, có các loại hóa sanh, hành vi thiện ác có
quả báo."
20. - Dầu Tôn giả Kassapa có nói như vậy, ở đây tôi vẫn
chấp nhận: "Không có đời sau, không có các loại hóa sanh, hành vi thiện
ác không có quả báo."
- Này Tôn chủ, có sự kiện gì để chứng minh
rằng: "Không có đời sau, không có các loại hóa sanh, hành vi thiện ác
không có quả báo"?
- Tôn giả Kassapa, vâng, có sự kiện để chứng
minh rằng: "Không có đời sau, không có các loại hóa sanh, hành vi thiện
ác không có quả báo."
- Này Tôn chủ, như thế nào?
- Tôn
giả Kassapa, nay có những người bắt được một tên ăn trộm phạm tội và đem
đến cho tôi: "Thưa Tôn chủ, đây là người ăn trộm phạm tội. Hãy hình
phạt anh ta như Ngài muốn." Tôi nói với họ như sau: "Các khanh hãy lột
da anh ta, để chúng ta có thể thấy linh hồn của anh ta." Chúng lột da
của người ấy, nhưng chúng tôi không thấy linh hồn của anh ta. Rồi tôi
bảo họ: "Các khanh hãy lột da trong của người ấy... cắt thịt... cắt
gân... cắt xương... đẽo cho đến xương tủy để chúng ta có thể thấy linh
hồn của anh ta." Họ đẽo cho đến xương tủy của người ấy, nhưng chúng tôi
không thấy linh hồn của anh ta. Này Tôn giả Kassapa, sự kiện là như vậy
nên tôi chấp nhận: "Không có đời sau, không có các loại hóa sanh, hành
vi thiện ác không có quả báo."
21. - Này Tôn chủ, tôi sẽ cho một
ví dụ. Ở đời một số người có trí thức, nhờ ví dụ hiểu được ý nghĩa câu
nói. Này Tôn chủ, thuở xưa có người bện tóc thờ lửa, sống trong một ngôi
nhà lá, tại một khu rừng. Này Tôn chủ, một số dân chúng di cư đến đấy.
Vị lãnh đạo của chúng, sau một đêm ở xung quanh cái cốc của người bện
tóc thờ lửa bèn bỏ đi. Này Tôn chủ, người bện tóc thờ lửa suy nghĩ: "Nếu
ta đến chỗ ở của người lãnh đạo, ta có thể kiếm được một vài đồ vật hữu
dụng ở đó." Rồi người bện tóc thở lửa, dậy sớm đến chỗ ở của người lãnh
đạo, và thấy một đứa hài nhi bị quăng nằm ngửa ở đó. Thấy vậy vị ấy
nghĩ: "Thật không phải chút nào nếu ta để một hài nhi phải chết trong
khi ta đang tìm kiếm. Ta hãy đem hài nhi này về cốc của ta, nuôi nó, săn
sóc nó, cấp dưỡng nó". Rồi người bện tóc thờ lửa ấy đem đứa hài nhi ấy
về cốc nuôi nó, săn sóc nó, cấp dưỡng nó. Khi đứa trẻ đến tuổi mười hay
mười hai, người bện tóc thờ lửa có công việc phải đi xuống đồng bằng.
Người bện tóc thờ lửa bảo đứa trẻ ấy: Này con, ta muốn đi xuống đồng
bằng, hãy chăm sóc ngọn lửa, đừng để nó tắt. Nếu lửa có tắt, đây là cái
búa nhỏ, đây là củi, đây là đồ quay để nhóm lửa, hãy nhen lửa lại và
chăm sóc ngọn lửa". Người bện tóc thờ lửa ấy, sau khi căn dặn đứa trẻ,
bèn đi xuống đồng bằng. Ðứa trẻ mãi ham vui đùa khiến lửa tắt. Ðứa trẻ
suy nghĩ: "Cha ta có bảo ta: "Hãy chăm sóc ngọn lửa, đừng để nó tắt. Nếu
con để tắt lửa, đây là cái búa nhỏ, đây là củi, đây là đồ quay để nhóm
lửa lại." Vậy ta hãy nhen lửa lên và chăm sóc ngọn lửa." Rồi đứa trẻ ấy
lấy búa chẻ đồ quây lửa với ý nghĩ: "Ta sẽ tìm thấy lửa." Nhưng lửa
không có. Nó đem chẻ đồ quây lửa làm hai, làm ba, làm bốn, làm năm, làm
mười, làm trăm, chẻ nhỏ vụn ra, lấy chày mà giã, và sau khi đã giã nhỏ,
lại đem ra sàng trước gió lớn với ý nghĩ: "Ta sẽ tìm thấy lửa." Nhưng
lửa không có. Người bện tóc sau khi làm xong công việc ở đồng bằng, liền
về cốc của mình và hỏi đứa bé: "Này con, sao con để tắt lửa thế này?" -
"Thưa cha, con mãi ham chơi nên để lửa tắt. Rồi con suy nghĩ: "Cha đã
bảo ta: "Hãy chăm sóc ngọn lửa, đừng để tắt nó. Nếu con để tắt lửa, đây
là cái búa nhỏ, đây là củi, đây là đồ quây để nhen lửa. Hãy nhen lửa lại
và chăm sóc ngọn lửa". Vậy ta hãy nhen lửa lên và chăm sóc ngọn lửa".
Thưa cha, rồi con lấy búa nhỏ chẻ đồ quây lửa với ý nghĩ: "Ta sẽ tìm ra
lửa." Nhưng con tìm không được lửa. Con đem chẻ đồ quây lửa, làm hai,
làm ba, lám bốn, làm năm, làm mười, làm trăm, chẻ nhỏ vụn ra, lấy chày
mà giã, và sau khi giã nhỏ, lại đem ra sàng trước gió lớn với ý nghĩ:
"Ta sẽ tìm ra lửa," nhưng con không tìm được lửa". Rồi người bện tóc thờ
lửa ấy suy nghĩ: "Ðứa trẻ này thật ngu si và kém thông minh. Sao lại đi
tìm lửa một cách thiếu suy tư như thế này?" Trong khi đứa trẻ đứng
nhìn, người ấy cầm đồ quây lửa, nhen lửa lên và nói với đứa trẻ: "Này
con, nhen lửa phải làm như vậy đó, chớ không phải như con ngu si và kém
thông minh, tìm lửa một cách thiếu suy tư." Cũng vậy này Tôn chủ, Ngài
ngu si, kém thông minh, đi tìm đời sau một cách kém suy tư. Này Tôn chủ,
hãy từ bỏ ác kiến ấy! Chớ có tự dấn thân vào sự bất an và đau khổ
trường kỳ...=))23. Kinh Tệ-túc
